Deze morgen is het mistig. We rijden Mo i Rana voorbij, een klein industriestadje, en gaan verder door de erwtenpuree. Af en toe klaart het weer wat op en zien we valleien, meren, besneeuwde toppen, berkenbossen.
Mosjoen zou niet bijzonder interessant zijn zonder deze mooie Sjogatastraat, met zijn 19e eeuwse houten huizen langs de fjord...
... en het Shell-station, geklasseerd in hetzelfde complex als Sjogata. Gebouwd in 1933, was het tot 1954 in bedrijf. Daarna diende het als opslagruimte. Dankzij een stadsarchitect die het opgeknapt heeft is het nu beschermd sinds 2016 als cultureel erfgoed.
Ondertussen is de zon uitgebroken. De route is opmerkelijk. In feite is de hele E6 een groene weg. Als je naar het zuiden rijd, heb je de zon van voren, een prachtige zon maar zeer laag en verblindend. De E6 loopt nu langs de Namsen rivier, een belangrijke zalmrivier. We draaien richting Namsos via de beroemde Route 17, de Zalmroute genoemd.
We nemen dan Route 715 richting de kust. We krijgen er nooit genoeg van deze landschappen van meren, fjorden, moerassen, heuvels, prachtige herfstkleuren, rode huisjes met gras op het dak, en soms zelfs bomen...
's Avonds stoppen we op een picknickplaats, met uitzicht op het dorp Vik en de zee.
Lat N64°15'13'' E10°21'26''
15/10
Deze morgen heeft het gevroren.
Rond de middag, na een nieuwe ferryovertocht, komen we aan in Trondheim.
Niet veel tijd om door de stad te slenteren, maar toch een uur of twee om de sfeer van Trondheim te snuiven.
Niet ver van de bootterminal en het hoofdstation ligt Rockheim, het huis van de Noorse rock van de jaren 50 tot nu. Een gebouw met een futuristische architectuur: zwevend boven het dak, een groot rechthoekig blok helemaal bewerkt met foto's.
In deze wijk trekken andere gebouwen de aandacht, zoals het Clarion Hotel, met zijn innovatieve architectuur, immense entreehal en avant-gardistische ontwerp.
De wandeling voert ons naar de prachtige huizen van het stadscentrum, dan naar de oude Gamle Bybru brug. Van daaruit hebben we zicht op de prachtige pakhuizen, aan weerszijden van de rivier, die nu omgetoverd zijn tot appartementen en winkels.
Dan richting Roros, een mijnstad in de bergen, geklasseerd als UNESCO-werelderfgoed. De mijn, waaruit kopererts werd gewonnen, werd 333 jaar lang geëxploiteerd, tot 1977.
Hier is er een zeldzame en zeer goed bewaarde historische wijk: een complex van 80 huizen en gebouwen van donker hout dat op miraculeuze wijze aan de branden ontsnapt is en dat vandaag de dag nog steeds als leefruimte wordt gebruikt.
Het museum is nu gesloten, maar opent morgenochtend. We zullen terugkomen.
Ondertussen zetten we ons bij de rivier, met achter ons een industrieterrein. Niet de beste keuze, want vanaf de vroege ochtend is het een heen en weer rijden van auto's en vrachtwagens. We hadden de locatie moeten kiezen die we gisteren aan de rand van de stad hadden gezien, vlakbij de zandduinen. Lat N62°34'47'' E11°21'50''
16/10
We wandelen door de straten in afwachting van de opening van het museum.
De grote huizen aan het begin van de Bergmansgata, nu omgevormd tot een café-restaurant, waren voorbehouden aan de directeurs van de mijn. Het perspectief vanaf deze plek - de straat versmalt naar boven - gaf hen de illusie van hun macht.
De kerk, groot genoeg voor 1600 personen, is gesloten. Jammer, want het zou de moeite waard zijn om het te bezoeken. Op de begraafplaats rond de kerk zijn de namen van de overledenen op de grafstenen gegraveerd, maar ook hun beroep: arbeider, voorman...
Behalve de mijn staat Roros ook bekend om zijn hoogwaardige tweedfabriek, Roros Tweed..
`
Om 10 uur zijn we in het museum, gevestigd in de vroegere smelterij, naast de rivier.
In de omgeving zijn andere industriële overblijfsels nog aanwezig: de weegschaal om het erts te wegen, de klok die de pauzes markeerde, de administratieve gebouwen....
Een interessant museum, met vele maquettes en audiogids.
De geschiedenis van de stad en de regio is die van de mijnbouw van de firma Roros Kobberverks, "Roros Koperwerk". Koper werd in 1644 ontdekt in het Roros-gebergte. Minder dan twee jaar later verleende de Koning van Denemarken-Noorwegen aan Roros Kobberverks het voorrecht om alle natuurlijke rijkdommen te exploiteren in de "Omtrek", een cirkel met een straal van 45 km rond de eerste mijn. Omdat er zoveel hout nodig was, werden de bossen van Roros snel uitgeroeid. De eerste maquette van de tentoonstelling is duidelijk: het toont, voor het werk van één week, het gigantische volume rotsen, de massa slakken, de enorme hoeveelheid hout die nodig was om de galerijen te stutten, het erts te smelten, houtskool te produceren... dit alles voor zo een kleine stapel koper!
En als we het hebben over alle natuurlijke hulpbronnen, dan gaat het ook om de werkkracht: iedereen in het gebied van de "Omtrek" was verplicht om te werken voor de kopermijn, direct of indirect: in en rond mijnen, in de bossen, het transport, de gieterijen, de boerderijen, de velden, etc...
Daarna werden de smelterijen gedecentraliseerd: het was rendabeler om het erts te vervoeren waar er hout was. Er zijn transportroutes gecreëerd. Het spreekt voor zich dat de hele regio - de Omtrek - onuitwisbaar gebrandmerkt is door de mijnbouw: slakkenbergen, massale ontbossing, mijnschachten, gieterijen....
De tentoonstelling beschrijft de machines die in de loop van de 333 jaar exploitatie zijn uitgevonden en geïnstalleerd, voor alle fasen van de werkzaamheden: het graven van tunnels, het pompen van water uit de galerijen, het erts naar boven brengen, het smelten van het erts in verschillende fasen...
De stad Roros, een van de koudste steden ter wereld, waar de temperatuur kan dalen tot -50°, heeft in de loop der jaren zijn bevolking zien groeien, de arbeiders kwamen van ver omdat de mijnen goed betaalden. Al die mensen moesten gevoed en verwarmd worden, wat het milieu onder enorm druk zette.
Roros is nu beschermd: de oude houten huizen, met hun groene daken, zijn zeer goed bewaard gebleven en worden nog steeds bewoond. De site van de gieterij, de Olav-mijn en al het omliggende landschap, inclusief de slakkenbergen, zijn geclasseerd.
Zeer interessant, dit bezoek, ook al is niet alles open in dit seizoen.
We verlaten deze plaats die niets gemeen heeft met het Noorwegen dat we tot nu toe hebben gezien.
